روند فزاینده خودکشی به‌ویژه افزایش نگران‌کننده خودکشی‌های جمعی در میان اقشار مختلف و در تمامی رده‌های سنی به یک فاجعه انسانی در ایران تبدیل شده است. سن خودکشی به مرز ۱۲سال رسیده است و نشان از یک فاجعه ملی و بحران اجتماعی دارد.
نهادهای مسئول در جمهوری اسلامی ، گزارش دقیقی از آمار خودکشی و یا مرگ و میر ناشی از آن منتشر نمی‌کنند اما ابعاد این فاجعه آن‌چنان است که مقامات حکومتی از آن به‌عنوان ”اپیدمی“ نام می‌برند.
بکار بردن این اصطلاح خود بیانگر گسترش این بحران است و نشان می‌دهد که چگونه این پدیده حتی مرزهای یک فاجعه را درنوردیده است.
رئیس مرکز تحقیقات سوختگی دانشگاه علوم پزشکی ایران دی ماه سال گذشته افزایش آمار سوختگی را «نگران‌کننده» خواند و گفت: شمار کسانی که اقدام به خودسوزی می‌کنند، افزایش یافته است.
هادی ایازی معاون اجتماعی وزارت بهداشت هم اردیبهشت امسال از افزایش مصرف قرص برنج ابراز نگرانی کرد و گفت: این وزارتخانه از قوه قضائیه خواسته است اقدامات کنترلی جدی‌تری برای خرید و فروش قرص برنج انجام شود.
به گفته ایازی این وزارتخانه همچنین یک گزارش در باره شیوع خودکشی تهیه کرده اما جزئیات این گزارش تا به حال افشاء نشده است.
آنچه که مسأله را بسیار فاجعه‌بار کرده است این حقیقت است که خودکشی ، دیگر یک اقدام فردی صرف نیست بلکه در گروه‌های خاصی از مردم و به‌خصوص اقشار فقیر جامعه به شکل یک جریان درآمده است.
هم اکنون پل چمران در اصفهان تبدیل به محلی برای فاجعه‌یی شده است که رسانه‌ها از آن با عنوان «خودکشی سریالی» نام می‌برند. خبرگزاری ایسنا ۲۴مرداد ۹۷ با اعتراف به افزایش خودکشی در میان مردم اصفهان می‌نویسد « چندین خودکشی در طول یک سال بر روی این پل انجام شده است. یکی از کسبه حوالی این پل که نخواست نامش فاش شود به خبرنگار ایسنا میگوید مدتی است که هر کس بر روی پل می‌ایستد، توجه همه جلب میشود که مبادا قصد خودکشی داشته باشد».
طی ماه های گذشته ویدئوهای کوتاهی از اقدام به خودکشی در شهرهای مختلف ایران منتشر شده است که نشان از رواج این پدیده بخصوص در میان کودکان دارد.
به مناسبت روز ۱۰ سپتامبر «روز پیشگیری از خودکشی» مانیتورینگ حقوق بشر ایران نگاه کوتاهی به ابعاد نگران کننده این پدیده در میان تمام اقشار مردم دارد.
فقر و بیکاری مهمترین عوامل خودکشی در ایران
در بررسی های انجام شده فقر و بیکاری اصلی‌ترین عوامل خودکشیها و خودسوزیها بوده است، از هر ۱۵مورد خودکشی به هر شیوه‌ای ۱۱مورد آن به دلایل فقر مالی گزارش شده است.
سعید محمدی ۱۹ ساله اهل اردبیل پیش از خودکشی او در یک ویدئو کوتاه به زبان ترکی گفته بود«دیگر قادر به تحمل شرایط نیست و از پدر و مادر خود نیز حلالیت طلبیده است.» سپس خود را از یک ساختمان نیمه کار پنج طبقه در میدان شریعتی اردبیل به پایین پرتاب کرد و به زندگی خود پایان داد.
روز سه‌شنبه۱۳شهریورماه۹۷ رضا صحرایی و ویدا رستمی گراوند اهل سرآبله ایلام به خاطر فقر و بیکاری دست به خودکشی زدند که متاسفانه هر دو جان سپردند. شغل رضا بنایی بود. آنها پدر و مادر ۲کودک بودند که یکی از آنها به بیماری دیابت مبتلا است.
روز جمعه ۱۶شهریور ۹۷ یک کارگر زحمت کش صبح زود قبل از بیدار شدن فرزندانش، خود را در منطقه کشتارگاه ارومیه به دار آویخت و متاسفانه جان خود را از دست داد.
کمی پیشتر نیز علی نقدی کارگر نیشکر هفت‌تپه خودکشی کرد. یکی از همکاران او پس از این واقعه گفت که نقدی از وضعیت معیشتی خود به تنگ آمده و گفته که شاید خودکشی او بتواند توجه مسئولان را جلب کند.
پوریا لهونی ۳۱ ساله اهل نوسود به دلیل بیکاری و فقر روز سه شنبه ۲۳ مرداد ماه ۱۳۹۷، اقدام به خودکشی کرد و به زندگی خود پایان داد.
یک شهروند اصفهانی به دلیل فقر و بدهی و مشکلات معیشتی خانواده روز ۸ شهریور ۱۳۹۷، در مقابل مغازه خود را حلق آویز کرد.
علی دریس ۲۴ ساله اهل شهرستان کارون اهواز به دلیل مشکلات معیشتی و فقر روز ۲ شهریور ۱۳۹۷، اقدام به خودکشی کرد.
محمد خنفری از اهالی شهرستان ماشهر به دلیل بیکاری و وضعیت معیشتی روز ۲۱ مرداد ۱۳۹۷، اقدام به خودکشی زده است او در مصاحبه ای بعد از خودکشی میگوید «دیگر خسته شده ام از زندگی…»
شبنم رسولی دختر جوان اهل سردشت به دلیل مشکلات معیشتی خود را حلق آویز کرد و به زندگی خود پایان داد.
محمد نصاری اهل شهرستان خورموسی (سربندر) به دلیل فقر و بیکاری روز جمعه ۱۹ مرداد خود را حلق آویز کرد.
دو سوم قربانیان خودکشی در ایران زنان هستند
آمار خودکشی زنان در ایران طی سال گذشته بیش از ۳هزار و سیصد نفر اعلام شد. این آمار تکاندهنده ای از خودکشی در ایران است که برای اولین بار توسط یکی از معاونان وزارت ورزش و جوانان فاش شده است. با توجه به عدم شفافیت رژیم ملایان و همچنین عدم ثبت دقیق آمار، باید این رقم را گوشه ای از واقعیت موجود قلمداد کرد.
محمد مهدی تندگویان معاون ساماندهی امور جوانان وزارت ورزش و جوانان روز ۲۸ مرداد ۱۳۹۷ آمار خودکشی تا پایان سال ۱۳۹۶ را حدود ۴ هزار و ۹۹۲ نفر اعلام کرد.
وی در رابطه با آمار خودکشی زنان در ایران طی سال 96 گفت، « در کل کشور آمار اقدام به خودکشی در زنان حدود دو سوم و در مردان یک سوم بوده است.»
بر این اساس، آمار خودکشی زنان در ایران تنها در یک سال بیش از ۳ هزار و سیصد نفر، یعنی روزانه حداقل ۹ زن، بوده است.
بسیاری از زنان ایرانی بدترین و اعتراضی‌ترین شیوه خودکشی یعنی خودسوزی را بر می‌گزینند، به‌نحوی که ۴۰درصد خودکشیها در میان زنان، خودسوزی است. در حال حاضر ایران رتبه اول خودسوزی زنان در خاورمیانه را دارد.
رواج خودکشی در میان کودکان
طی چند سال گذشته، در افراد زیر ۱۷سال هم اقدام به خودکشی مشاهده شده است. طبق آخرین آمار طی یک سال در کل کشور ۲۱۲نفر زیر ۱۷سال اقدام به خودکشی کردند.
میثم ۱۲ ساله روز ۱۹ تیر ۱۳۹۷، به خاطر اینکه مادرش از روی فقر و درگیری با صاحبخانه مجبور به فروش دوچرخه اش شده بود در اقدامی تلخ در حیاط خانه قدیمی، خود را حلق آویز کرد.
مهشاد ذکی ۱۶ ساله روز سه شنبه۲۳ مرداد در شهر سردشت دست به خودکشی زد.
طی ۵ ماه گذشته ۱۴ دختر زیر ۱۸ سال در کردستان اقدام به خودکشی و به زندگی خود پایان داده اند.
یک دختر ۱۲ ساله، روز ۴شهریور ۱۳۹۷، به دلیل فقر خانوادگی و عدم توانایی خانواده برای تهیه یک زنجیر در اتاق خوابش خود را حلق آویز کرد.
مهران محمودی ۱۷ ساله روز ۲۳ مرداد ۱۳۹۷، در دیواندره خود را حلق آویز کرد و جان سپرد.
پروین میرکی ۱۷ ساله، اهل جوانرود یک هفته پس از خودکشی روز ۲۳ مرداد ۱۳۹۷، در بیمارستان جان سپرد.
زکریا اسوک ۱۳ ساله اهل سردشت به دلیل فقر خودکشی کرد و جان سپرد.
افسردگی ، اختلالات روانی و خودکشی
ایران جزو ۱۰ کشور نخست به لحاظ میزان افسردگی است.
پیش از این موسوی چلک ، مدیرکل دفتر مدیریت عملکرد سازمان بهزیستی، شرایطی را که در اثر آن مردم به خودکشی روی می‌آورند را چنین بیان کرد: «مشخصه‌های جامعه ما در این زمینه امیدوارکننده نیست. در کشور ما رضایت اجتماعی، نشاط و اعتماد پایین است و غمگینی و اختلال روانی زیاد در یک جامعه نشان می‌دهد که آن جامعه با نشاط نیست. در چنین شرایطی طبیعی است که عوارض اجتماعی داشته باشیم و خودکشی یکی از این عوارض است».
به گفته کارشناسان ۸۵ درصد مردم ایران از نظر افسردگی و حالات روحی، حالات متعارفی ندارند.
رسانه‌ها و مقامات دیگری نیز به مناسبت‌های مختلف به این واقعیت هولناک اعتراف کرده‌اند. به‌گفته انوشیروان بندپی، رئیس سازمان بهزیستی، در حال حاضر ۳۴درصد مردم یعنی حدود ۱۸میلیون نفر از جمعیت کشور به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم به نوعی از مشکلات مرتبط با اختلالات روان‌پزشکی رنج می‌برند.
